Fahiş kira artışı, ev sahibinin kira bedelini yasal sınırların ötesinde ve anormal derecede artırması durumudur. Bu durum, kiracılar üzerinde ciddi ekonomik yükler oluşturabilir ve kira ilişkilerinde adil olmayan sonuçlara yol açabilir. Türk hukuk sistemi, bu tür artışları önlemek ve kiracıları korumak amacıyla belirli düzenlemeler getirmiştir.
Türk Borçlar Kanunu Madde 344: “Kira bedelinin belirlenmesi ve artırılması hususunda anlaşma yapılmışsa, bu anlaşmada belirlenen artış oranı, bir önceki kira yılının tüketici fiyat endeksindeki on iki aylık ortalamalara göre değişim oranını geçemez.”
Fahiş Kira Artışı Nedir?
Fahiş kira artışı, kiraya verenin kira bedelini makul ve yasal sınırların ötesinde, anormal derecede artırması durumudur. Hukuk sistemimiz, bu gibi durumları önlemek amacıyla çeşitli düzenlemeler yapmıştır.
Türk Borçlar Kanunu’na (TBK) göre, konut ve çatılı işyeri kiralarında kira artışı, sözleşme ile belirlenmişse bu artış oranı geçerli olur. Ancak, bu oran, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan tüketici fiyat endeksi (TÜFE) artış oranını geçemez. Bu düzenleme, kiracıları fahiş kira artışlarından korumak amacıyla getirilmiştir.
Yüksek Zam Yapan Ev Sahibi Nereye Şikayet Edilir?
Kira artışının yasal sınırları aşması durumunda kiracıların haklarını koruyabilmeleri için çeşitli yasal yollar bulunmaktadır. Yüksek zam yapan ev sahibi cezai açıdan herhangi bir suç işlememiştir bu konuda savcılıklarda hak aramak yanlış olacaktır.
Fahiş kira artışı yapan ev sahiplerine karşı başvurulabilecek merciler ve izlenmesi gereken süreçler şu şekildedir:
1. Arabuluculuk Hizmetleri
İlk adım olarak, kiracı ve ev sahibi arasında bir anlaşmazlık söz konusu olduğunda arabuluculuk hizmetlerinden yararlanılabilir. Arabuluculuk, tarafların uzlaşmasını sağlamayı amaçlayan bir süreçtir ve dava açmadan önce hızlı ve etkili bir çözüm yolu sunar.
2. Sulh Hukuk Mahkemeleri
Eğer arabuluculuk sürecinde bir anlaşmaya varılamazsa, kiracı Sulh Hukuk Mahkemeleri’ne başvurabilir. Bu mahkemelerde kiracılar, fahiş kira artışının iptali ve kira bedelinin makul seviyelere çekilmesi için Kira Uyarlama Davası açabilirler.
Fahiş Kira Artışı Cezası
Fahiş kira artışı yapan ev sahiplerine karşı Türk hukuk sistemi belirli yaptırımlar öngörmüştür. Kiracının haklarının korunması ve kira ilişkisinin dengeli bir şekilde sürdürülmesi için bu yaptırımlar önemlidir.
1. Kira Bedelinin Düşürülmesi
Açılacak Kira bedelinin uyarlanması, Kira uyarlama davasında, eğer mahkeme kira artışının fahiş olduğuna karar verirse, kira bedelini yasal sınırlar içinde olacak şekilde yeniden belirler.
Örneğin, bir konutta kiracısınız ve kiranız 10.000 TL, fakat binanızdaki aynı nitelikteki konutlara yeni taşınan insanlar 6.000 TL kira bedeli ödemekteyse, bir kira avukatı aracılığıyla Kira Uyarlama Davası açarak kira bedelinizin düşürülmesini sağlayabilirsiniz.
2. Tazminat Talebi
Kiracı, fahiş kira artışı nedeniyle maddi zarara uğradığını ispat ederse, ev sahibinden tazminat talep edebilir. Bu tazminat, kiracının uğradığı zararın giderilmesine yönelik olabilir.
3. Hukuki Masraflar
Açılan kira uyarlama davası kazanılırsa, dava sürecinde, kiracının yaptığı hukuki masraflar da ev sahibine yükletilir Bu durumda, mahkeme masrafları ve avukat ücretleri ev sahibi tarafından karşılanır.
Ev Sahibi Kirayı Ne Kadar Artırabilir ?
2024 yılı için kira artış oranları, konutlar için 1 Temmuz 2024 tarihine kadar %25 olarak belirlenmişti fakat 1 Temmuz 2024 itibari ile bu uygulama kaldırılmıştır.
Türk Borçlar Kanunu Madde 344’e göre, konut ve çatılı işyeri kiralarında kira artış oranı, sözleşmede belirlenmiş olsa bile, bir önceki kira yılının tüketici fiyat endeksi (TÜFE) artış oranını geçemez. Bu oran, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan on iki aylık ortalamalara göre belirlenir.
Dükkan Sahibi Kirayı Ne Kadar Artırabilir?
2025 iş yeri kira artış oranı tefe/tüfe oranına göre düzenlenecektir.
Türk Borçlar Kanunu Madde 344, konut kiralarında olduğu gibi işyeri kiralarında da geçerlidir. Ancak, bazı ek düzenlemeler ve uygulamalar söz konusudur:
- Sözleşmeye Dayalı Artışlar: Eğer kira sözleşmesinde bir artış oranı belirlenmişse, bu oran geçerli olur. Ancak, bu oran yine TÜİK tarafından açıklanan tüketici fiyat endeksi (TÜFE) artış oranını geçemez.
- Sözleşme Yoksa: Eğer kira sözleşmesinde kira artışıyla ilgili bir hüküm yoksa, kira artışı yine TÜFE oranı dikkate alınarak belirlenir.
Kira Davalarında Arabuluculuk
Kira davalarında arabuluculuk 2023 itibariyle zorunlu hale gelmiştir.
Arabuluculuk, kira anlaşmazlıklarının çözümünde önemli bir rol oynar. Hem kiracı hem de ev sahibi için zaman ve maliyet tasarrufu sağlayan bu yöntem, dava açmadan önce başvurulması gereken bir süreçtir.
Arabuluculuk Nedir?
Arabuluculuk, taraflar arasında yaşanan uyuşmazlıkları tarafsız bir üçüncü kişi olan arabulucu yardımıyla çözme yöntemidir. Amaç, tarafların anlaşarak sorunu çözmesidir. Kira artışları gibi konularda arabuluculuk, tarafların uzlaşarak bir çözüm bulmasını sağlar.
Arabuluculuk Süreci Nasıl İşler?
- Başvuru: Taraflardan biri, arabuluculuk sürecini başlatmak için Arabuluculuk Daire Başkanlığı’na başvurur.
- Arabulucunun Belirlenmesi: Başvuru yapıldıktan sonra, tarafsız bir arabulucu atanır.
- Toplantı: Arabulucu, tarafları toplantıya çağırır. Bu toplantıda taraflar, sorunlarını dile getirir ve çözüm yolları aranır.
- Uzlaşma: Eğer taraflar uzlaşırsa, arabulucu tarafından bir uzlaşma tutanağı düzenlenir. Bu tutanak, mahkeme kararı gibi geçerlidir.
- Uzlaşmama: Taraflar uzlaşamazsa, dava açma hakkı saklı kalır.
Arabuluculuğun Avantajları
- Hızlı Çözüm: Mahkemeye göre daha hızlı sonuçlanır.
- Düşük Maliyet: Dava masrafları ve avukat ücretlerine kıyasla daha ekonomiktir.
- Gizlilik: Süreç gizlilik içinde yürütülür.
- Tarafların Kontrolü: Çözüm tarafların elindedir, zorunlu bir karar verilmez.
Kiracı hakları, fahiş kira artışı, tahliye davaları, kira uyarlama davası gibi konularda alanında uzmanlaşmış kira avukatlarımız ile iletişime geçmeniz ve hukuki danışmanlık almanız süreci sağlıklı bir şekilde yürütebilmeniz adına önemlidir. Whatsapp ve telefon kanalıyla bize ulaşabilirsiniz.